Çimento Üretim Prosesi konulu Haziran sayımız için bir söyleşi gerçekleştirdiğimiz Erçimsan Holding Dijital Dönüşüm Müdürü Mehmet Eren, markanın işletmelerindeki yatırım gündemlerini siz okurlarımız için dergimize anlattı. Dijital dönüşüm yolculuğuna mevcut otomasyon sisteminin güncellenmesi ve prosesteki tüm verilere ulaşabilmek için gerekli sensör ağının kurulması ile başlamanın doğru olacağını ifade eden Mehmet Eren, markanın işletmelerinde saha enstrümanlarının alt yapı olarak hazır hale getirilerek big data için verilerin standartlaştırma işlemine başlandığını belirtiyor.
Erçimsan bu konuda ne aşamada?
Erçimsan Holding otomasyon ve teknolojiye uyumlu saha enstrümanları anlamında alt yapı olarak hazır durumda olup, üst yönetimimizin bize verdiği güçlü destek ile tüm lokasyonlarda makine ve sensörlerden alınan verilerin entegrasyonunun yapılmasına ve Big Data çalışmasına alt yapı oluşturacak tüm lokasyonlar için verilerin standartlaştırılması işlemine başlanılmıştır.
Mehmet Bey sizi ve bölüm faaliyetlerinizi tanıyabilir miyiz?
İsmim Mehmet Eren. elektronik mühendisiyim. Çimento sektörüne 2002 yılında Gaziantep Çimento’da Elektrik Bakım Mühendisi olarak başladım. 2009 yılında Bilecik Sançim Çimento bünyesine katıldım. Burada sırasıyla Elektrik Bakım şefliği, Enerji Müdürlüğü ve Bakım Müdürlüğü görevlerinde bulundum. Sançim Çimento 2015 yılında Erçimsan Holding tarafından satın alındıktan sonra da grubun Trabzon, Van ve Erzincan Şubelerinde Fabrika Müdürlüğü görevlerini üstlendim. 2021 yılında şirketimizde gerçekleşen yeni yapılanma çerçevesinde kurulan Teknik Entegrasyon Direktörlüğü altındaki Dijital Dönüşüm Müdürlüğü’nü mart ayından itibaren üstlenmiş bulunmaktayım. Dijital Dönüşüm Müdürlüğü olarak Erçimsan Holding bünyesindeki Aşkale, Gümüşhane, Van, Samsun, Trabzon ve Erzincan da bulunan 7 fabrikamızın hammaddeden başlayarak müşteriye kadar ulaşan tüm süreçlerinde hız, esneklik ve verim odaklı dijital dönüşüm hareketini başlattık.
Türk Çimento sektöründe, dijital dönüşüm sürecinin ne aşamada olduğunu gözlemliyorsunuz?
Ülkemizde çimento sektörü teknolojiye hızlı adapte olan bir sektördür. Ancak 2018 yılından bu yana sektörün içinde bulunduğu krizinde etkisiyle dijital dönüşüme tam anlamıyla adaptasyonu sağlayabildiğini söyleyemeyiz. Sektörde bazı firmalar bu yönde adımlar atmaya ve biraz yol kat etmeye başlamıştır. Ancak dijital dönüşüm anlamında sektörün henüz yolun başında olduğunu söylemek daha doğru olacaktır. Teknolojik gelişmeler ve rekabet ortamı firmaları dijital dönüşüme zorlamaktadır. Ülkemizde ve dünyada yeni normal diye adlandırılan bir döneme girmekteyiz. Bu dönemde dijital çağa ayak uydurabilen firmalar rekabet ve karlılık konusunda bir adım önde olacaktır. Ayak uyduramayan firmaların ayakta kalma şansı çok azdır.
Çimento üretim prosesini düşündüğümüzde kısaca dönüşümün yol haritasını düşündüğümüzde, dönüşüm sürecinde hangi aşamalardan söz ediyoruz? İlk olarak hangi aşamadan başlamak gerekiyor?
Dijital dönüşüm; makinaların ve sensörlerin ürettikleri verilerin toplanması, farklı bölüm ve birimlerden gelen verilerin ilişkilendirilmesi, toplanan verilerin izlenebilirliğinin sağlanması ve kurumsal yazılımlar ile entegrasyonu, verilerin mühendislik yaklaşımıyla analizi ve yorumlanması, analiz ve yorumlar sonucunda elde edilen bilgi birikiminin şirket bünyesinde kullanılması, yayılımının yapılması ve saklanması aşamalarından oluşmaktadır. Öncelikle hali hazırda mevcut olan otomasyon sistemi ve alt yapılarının güncellenmesi ve prosesteki tüm verilere ulaşabilmek için gerekli sensör ağının kurulması ile işe başlamak doğru olacaktır.
Erçimsan bu konuda ne aşamada?
Erçimsan Holding otomasyon ve teknolojiye uyumlu saha enstrümanları anlamında alt yapı olarak hazır durumda olup, üst yönetimimizin bize verdiği güçlü destek ile tüm lokasyonlarda makine ve sensörlerden alınan verilerin entegrasyonunun yapılmasına ve Big Data çalışmasına alt yapı oluşturacak tüm lokasyonlar için verilerin standartlaştırılması işlemine başlanılmıştır.
Markanın sahip olduğu üretim tesislerini tanıyabilir miyiz?
Erzurum Aşkale Fabrikası 1993 yılında Erzurum ve bölge insanı tarafından kurulan, çok ortaklı Erçimsan Holding tarafından özelleştirme yoluyla satın alındı. Aradan geçen zaman içinde; çimento sektöründe Aşkale, Trabzon, Van, Gümüşhane, Erzincan, Bilecik ve Samsun Fabrikaları ile sektöründe önemli bir aktör haline gelen Erçimsan Çimento’nun; Erzurum, Ağrı, Aşkale, Trabzon, Beşikdüzü, Samsun, Bilecik ve Bursa’da hazır beton tesisleri bulunmaktadır.
Erçimsan Holding bünyesinde Aşkale’de 3.500 ton/gün ve 1.500 ton/gün klinker kapasitede 2 hat, Gümüşhane’de 4.000 ton/gün klinker kapasiteye 1 hat, Bilecik’e 3.300 ton/gün 1 hat, Samsun’da 4.500 ton/gün klinker kapasitede 1 hat, Van’da 3.500 ton/gün ve 700 ton/gün klinker kapasitede 2 hat olmak üzere toplamda 21.000 ton/gün klinker kapasiteli 5 adet entegre fabrika bulunmaktadır. Ayrıca Trabzon’da 215 ton/saat çimento kapasiteli ve Erzincan’da 100 ton/saat çimento kapasiteli 2 adet öğütme tesisimiz bulunmaktadır. Aşkale fabrikamız bünyesinde 7 MW kurulu güçte WHR tesisimiz atık ısıdan enerji üretimi yapmaktadır.
Türkiye çimento sektöründe birçok manada öncü konumda olan Erçimsan Holding, gerçekleştirdiği her işte ve attığı her adımda sorumluluklarının farkında olarak hareket etmektedir. Erçimsan Holding; sahibi olduğu yüksek teknoloji, rekabet gücü, dinamik organizasyon yapısı, sağlam pazarlama ağı ve hızlı karar verebilme yeteneği ile kazandığı tecrübeleri yarınlara taşıyarak büyümesini sürdürmektedir.
Erçimsan Holding, gerçekleştirdiği tüm atılımlarda ve attığı her adımda; insanı, çevreyi ve kaliteyi olmazsa olmaz kabul etmekte, ekonomik ve toplumsal alanda da kurumsal devamlılığını sağlamak için ciddi bir emek ortaya koymaktadır. Toplumun ve çevrenin korunması Erçimsan Holding’in önceliğidir. Gelecek nesillere daha yaşanılabilir bir dünya bırakmaya yönelik hedeflerin içinde iş sağlığı ve güvenliğine özel bir önem verilmektedir. Yıllardan beri iş sağlığı ve güvenliği kültürünün tüm süreçlerde etkin olması için hiç bir fedakârlıktan kaçınılmamaktadır.
Erçimsan Holding fabrika, tesis ve işletmelerde gerçekleştirilen tüm üretim prosesleri ve devamındaki süreçlerde çevre dostu bir anlayışla doğal kaynak ve enerji tüketimini en aza indirmek, toprak, hava ve su kirlenmesini önlemek ve ortaya çıkan atıkları maksimum oranda geri kazanmak için ciddi çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Kalite yönetim sistemlerinde hem finansal hem de operasyonel olarak sürekli gelişim desteklenmekte, tedarikçi ve müşterilerin de tesislerin tamamında bu sürece katılmaları teşvik edilmektedir.
Hammaddenin girişinden nihai ürünün çıkışına kadar üretim süreçlerinizi kısaca bizlerle paylaşır mısınız?
Çimento Üretim süreci beş ana aşamadan oluşmaktadır.
Hammadde Hazırlama: Çimentonun ana hammaddeleri kireçtaşı ve kildir. Bu malzemeler doğada bulunduğu ortamlardan ocak işletmesi yöntemiyle alınır. Bu hammaddeler kırıcılar vasıtası ile kırma işlemine tabi tutularak boyutları küçültülüp, kapalı stok hollere alınırlar.
Farin Öğütme: Dozajlama sistemleri kullanılarak belirli kimyasal kompozisyon elde edilen kalker, kil, demir cevheri, v.b. gibi hammaddeler farin değirmenlerinde öğütülerek ince bir toz haline getirilir. Bu toz “farin” olarak adlandırılır. İyi bir klinker elde edilebilmesi için farin homojenize edilerek silolarda stoklanır.
Pişirme: Pişirme işlemi için farin silolarından ön ısıtıcıya farin beslenir. Ön ısıtıcıda, farin aşağıya doğru hareket ederken fırın içerisinden gelen sıcak gaz yukarıya doğru hareket eder. Birkaç kademe siklon kombinasyonundan oluşan ön ısıtıcıda, farin ile sıcak gaz temas ederek ön kalsinasyon işlemi gerçekleşir. Ön kalsinasyona uğrayan farin döner fırına girer. Toz kömür fırın çıkışında bulunan alev borusu vasıtası ile yakılır. Yanan kömür ve klinkerleşme reaksiyonları ile birlikte fırın içi sıcaklık 1500-1600°C’ye çıkar. Fırın içerisinde malzeme çıkışa doğru yaklaştıkça sıvılaşmaya başlar. İnce taneler birleşerek büyük boylu klinker tanelerini oluşturur. Oluşan klinker taneleri fırın çıkışından soğutma ünitesine geçerek ani soğutulur. Ani soğutulan klinker tanelerinin sıcaklığı 100°C’nin altına düşürülerek klinker stok holünde stoklanır.
Çimento Üretimi: Portland çimentosu klinkerinin bir miktar alçı taşı ve çimento tipine bağlı olarak tras, cüruf, kalker, v.b. gibi katkılar ile çimento değirmenlerinde öğütülerek nihai ürün çimento elde edilir. İnce toz halinde öğütülen çimento, silolarda stoklanır.
Paketleme: Çimento tiplerine göre silolarda depolanan çimentolar piyasadan gelen talepler doğrultusunda dökme ya da torbalı olarak piyasaya arz edilir.
Tesislerinizde, verimlilik artırma, kontrol otomasyonu modernizasyonu ve benzeri konularda gerçekleştirilen yatırımlar nelerdir? Bu yatırımların detaylarını öğrenebilir miyiz?
Tesislerimizde ki mevcut kontrol otomasyon sistemleri her ne kadar yeni sistemler olsa da modernizasyonu ve birbiriyle entegrasyonu için alt yapı çalışmalarımız devam etmektedir. Tesislerimiz arasından pilot lokasyon olarak seçtiğimiz Van fabrikamızda LED aydınlatma sistemlerine geçiş için her türlü ekipman ve malzemelerin temini yapılmıştır ve montaj aşamasına geçilmiştir. Bilecik ve Gümüşhane fabrikalarımızda 154 KV şalt tesisi kurulması için bağlantı aşamasındayız. Bağlantı anlaşmasından sonra 2022 yılının ilk çeyreğinde tesisin devreye alınması planlanmaktadır. Ayrıca şirket bünyemizde elektrik enerjisinin saatlik fiyatlarının takibini yapan, enerji fiyatlarının uygun olduğu saatlerde çalışmaya yönlendiren ve gerçekleşen durumunda günlük, aylık takibini gerçekleştirebileceğimiz bir yazılım yapılmaktadır. Bu yazılımı Haziran ayı itibari ile devreye almayı planlamaktayız. Gümüşhane fabrikamızda döner fırın hattının operatörden bağımsız olarak çalıştırılabileceği bir expert yazılım bulunmaktadır. Bu yazılım sistem operatör tarafından normal şartlara getirildikten sonra devreye alınıyor ve operatörden bağımsız olarak sistemin çalışmasını sağlıyor.
Üretim ve yönetim verimliliği, kayıpların izlenmesi konusunda çalışmalarınız, kullandığınız kontrol, izleme sisteminizin yetenekleri nelerdir?
Entegre fabrikalarımızda döner fırın hattında kritik ekipmanlardan toplanan veriler ile duruş, arıza ve üretim kayıplarının analizini yapabildiğimiz yeni bir yazılımı bu günlerde devreye aldık. Bu yazılım aynı zamanda SAP sistemimiz ilde entegre çalışmaktadır. Yazılımda verilerin analizi yanında kök neden analizleri yapılabilmekte ve sonucunda aksiyonlar alınabilmektedir.
Tesisleriniz için yatırım fikirleri nasıl oluşuyor? Yatırımlarda çalışmak istediğiniz enstrüman, otomasyon ve kontrol markalarını belirlerken, seçim kriterleriniz neler oluyor?
Tesislerimizde yatırım fikirleri öncelikle ihtiyaçlar doğrultusunda belirlenirken, hem günümüz ihtiyaçları hem de gelecekte oluşabilecek ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak şekillendirilmektedir. Yatırımlarımızda kullanmak istediğimiz her türlü enstrüman, otomasyon ve kontrol ekipmanlarını belirlerken ihtiyacı karşılaması, ileriye dönük güncellenebilmesi, ergonomik ve kullanıcı dostu olması, servis desteği ve markanın güvenirliliği ana seçim kriterlerimizi oluşturmaktadır.
İşletmelerin emre amadelik sürelerini uzatmak ve duruşu engellemek için kestirimci, önleyici bakım çalışmalarınız nelerdir? Bakım konusunda teknik ekibinizin çalışmaları nelerdir?
Tüm fabrikalarımızda SAP bakım modülü bulunmaktadır. Özellikle bakım modülü Bilecik fabrikamızda etkin olarak kullanılmaktadır. Planlı bakımın tüm aşamaları bu modül üzerinden yürütülmektedir. Ayrıca vibrasyon ölçüm cihazı, enerji kalitesi ölçüm cihazı, hava kaçak tespit cihazı ve bentrümanlar ile kullanılarak kestirimci, önleyici bakım çalışmalarımız yürütülmektedir. Dijital dönüşümün bir parçası olarak büyük verinin oluşturulması, alınan verilerin analizi ile kestirimci ve önleyici bakım formlarımız güncellenmekte olup Haziran ayı sonuna kadar tüm lokasyonlarımızda yeni formlar uygulamaya geçirilerek yıl sonuna kadar da mobil uygulama olarak sahada aktif olarak kullanılabilecek duruma getirilmesi amaçlanmaktadır. Bunun sonucunda arızi duruşları minimize etmek, süreçleri etkin ve verimli bir şekilde çalıştırmayı hedeflemekteyiz.
Tesis – saha kontrol sisteminizin sahip olduğu yetenekler nelerdir?
Tesislerimizde sektör genelinde olduğu gibi tam otomasyon diyebileceğimiz sistemler kullanılmaktadır. Ünitelerin kontrolü otomasyon sistemleri üzerinde operatörler aracılığıyla yapılmaktadır. Tesislerimizde kullanılan otomasyon sistemlerindeki redundant çalışan sunucular kullanılmaktadır.
Önümüzdeki dönemde planladığınız projeler nelerdir, son olarak gündeminizi öğrenebilir miyiz?
Her sürecin gerçek zamanlı olarak izlendiği, karar vermenin otomatikleştirildiği ve beklenmeyen duruş ve arızaların en aza indirildiği bir tesis için gerekli dijital alt yapıları oluşturarak Endüstri 4.0 a geçiş sürecimizi en kısa zamanda tamamlamak öncelikli hedeflerimiz içerisin