Daha güvenle ve standart kaliteyle üreten tesisler otomasyonla oluştu

 Kimya üretim proseslerinde günümüz taleplerinin tam otomatik üretim sistem ve hatlarında yoğunlaştığını vurgulayan Yavuz Aydın ile ERP sistemiyle entegre edilen otomasyon sistemi yatırımlarının işletmelere sağladığı avantajlar üzerine keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik.,

Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
1982 Manisa Salihli doğumluyum. Pamukkale Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliğini bitirdikten sonra 2005 yılında İndas Otomasyon olarak sektöre hizmet vermeye başladık. On altı yıldır kimya, boya, ilaç, mürekkep sektörlerinde; stabilizatör, metal sabunları, kaydırıcı, akrilik, kağıt kimyasalları, yalıtım, abrasive, anti-korozyon gibi birçok bölümde, batching, mikser, reaktör, basınçlı kaplar, kırıcı, değirmen, kızgın yağ, eşanjör, evaporatör, extruder, kaplama, dekantör gibi tüm proses adımlarında üst düzeyde sistemler devreye aldık. Yüksek proses tecrübemizin yanında safety ve ATEX uygulamaları ile tesisleri en güvenli şekilde çalıştırdık.

Amacımız hiçbir zaman sadece otomasyon yapmak olmadı. Tesisi, üretim mantığını, hammaddeleri, kimyasal reaksiyonları öğrenerek işin nasıl daha iyi olması gerektiğine baktık. Kimya sektörünün talepleri ve öngördüğümüz ihtiyaçlar doğrultusunda dünyada daha Endüstri 4.0 ve dijitalizasyon konuşulmuyorken bizler uzun yıllar önce SAP/ERP entegrasyonları, bulut entegrasyonları ve IoT yapıları kurmaya başladık. Şu anda da bir adım ileri götürerek yapay zekâ çalışmaları yapıyoruz. Üretim sonrası alınan numuneye göre laboratuvar ve kalite analiz sonuçlarını tahminleyecek, üretim anında yorumlayacak ve daha mal bozulmadan uyaracak, bir sonraki aşamada reçeteyi değiştirerek müdahale edecek ve üretilen malı bozulmadan kurtaracak yapay zekâ yazılımları geliştiriyoruz.

Kimya üretim tesislerindeki hangi alanlarda, ne tür çözüm ve ürünlerinizle yer alıyorsunuz? Bu proseslere özel ürün gruplarınızı kısaca tanıyabilir miyiz?
Kimya sektörüne uzun yıllar MCC ve PLC pano imalatları, saha montajı, PLC otomasyon yazılımları ve SCADA yazılımları kapsamında hizmet sunduk. Daha sonra SAP/ERP entegrasyonlarıylaiş emri okutulduğunda reçetelerin otomatik olarak ERP sisteminden çekilmesi, hatta otomatik yüklenmesi ve üretim sırasında sarfları gerçek tartım değerleriyle verilmesi, operatör manuel müdahale ve hataları ortadan kaldırdık.

ERP yazılımlarının otomasyon mantığı ile geliştirilmediğini ve çok esnek olmadığını gördükten sonra kendi Merkezi Yönetim Yazılımımızı geliştirdik. Web tabanlı olarak çalışan yazılımda reçete, planlama, üretim, laboratuvar, kalite, ARGE, bakım, enerji gibi birçok modül geliştirerek tam entegre bir sistem haline getirdik. Tüm bölümler üretim alanında, ofislerinde veya fabrika dışında bulut üzerinden, sistemi izleme ve kontrolünü yaparak kesintisiz ve esnek bir yapı kullanmaktadır.

Sadece üretim tesisinin otomasyonunu ve ERP entegrasyonu yapmak da çözüm değildir. Yaptığımız uygulamalarda bizim kapsamımız dışındaki transfer hatları, robot hatları, karekod ve barkod sistemleri, kartlı geçiş sistemleri, jeneratör, hidrofor, kompresör, kazan dairesi, klima santrali, havalandırma, chiller, UPS, yangın sistemi gibi tüm yardımcı tesis ve sistemlerle de haberleşme yaparak tam kapsamlı Endüstri 4.0 çözümü sunmaktayız.

Yanıcı ve patlayıcı ortam ve ürünlere sahip olan sahalardan bahsediyoruz. Kimya tesislerinde bu ve benzeri ne tür zorluklarla başa çıkmaya çalışıyorsunuz? Bunlara birkaç örnek verebilir misiniz?
Reçete, karışım, hammadde hazırlığı aşamalarında oluşacak bir hata malın bozulmasıyla sonuçlanır. Fakat ATEX alanda oluşacak bir tehlikeli durum veya patlama ekipmana, tesise ve en önemlisi insanlara zarar verebilir. Bu bilinç ile ATEX alanda yapılacak sistemlerde öncelikle bizimle paylaşılan P&ID projelerini inceliyoruz. Sadece akış olarak değil panolar nereye konacak, hammadde alımı nasıl olacak, Ex ve Non-Ex gruplarında bir çakışma var mı gibi birçok parametreye bakarak gördüğümüz sıkıntıların projenin başında düzeltilmesini sağlıyoruz. Daha sonra bizim kapsamımızda olsun olmasın seçilen ekipman ve enstrümanları inceliyoruz, ATEX alana ve uygulamaya uygunluğuna bakıyoruz. Önceki tecrübelerimizle enstrüman seçimi, ATEX bariyer seçimi veya yerleşim konularında destek oluyoruz.

ATEX alanda projelendirme, ekipman seçimi ve montajı çok önemli olduğu için bu konulara baştan önem vererek sonradan zorluk çıkmasını yada tehlike oluşmasını engellemeye çalışıyoruz.

Reçete ile üretim yapan bu tesislerden günümüzde en çok hangi konularda talepler alıyor İndas?
Firmaların kullandığı ERP yazılımında oluşturulan reçeteler çıktı alınıyor ve üretim operatörlerine veriliyor. Operatör reçetede yazılan hammadde set değerlerini otomasyon HMI paneli veya SCADA bilgisayarına elle yazıyor ve hammadde alımı otomatik yapılıyor. Reçetede yazan karıştırma süresi operatör kontrolünde karışıyor ve üretim sonrası alınan hammaddeler elle ERP sistemine sarf giriliyor. Reçetenin hatalı girilmesi, eksik sürede karışım yapılabilmesi veya hatalı sarf değerlerinin girilmesi durumunda ürün bozulmaları, kalitenin düşmesi ve eksik hammadde stoku çıkması gibi durumlar oluşmaktadır.

Bu sıkıntıyı tüm sektör yaşadığı için ilk önce ERP entegrasyonu yaparak operatör manuel müdahalelerini ortadan kaldırma talepleri olmaktadır. İş emri barkodu okutulduğunda tüm reçete değerleri ERP sisteminden çekilir, hatta otomatik yüklenip üretim yapılır. Bu lot ne zaman yapıldı, hangi operatör yaptı, ne kadar süre karıştı, sarf değerleri hepsi otomatik gerçek zamanlı olarak ERP sistemine aktarılmaktadır.

Bu proseslerde bu know-how’ın korunması, her yeni reçetenin oluşturulma aşaması – Ar-Ge çalışmaları, buna özel proses hatlarının projelendirilip yatırımlandırılması… vb gibi üretime kadar olan tüm hazırlık aşamaları için bu konuda ne tür avantajlar sunuyorsunuz?

Kimya sektöründe yıllar önce kodlu reçete yapısına geçerek know-how korumasını başlattık. Oluşturulan reçetelerde gerçek hammadde ismi yerine kodlu bir isim, silolarda barkod ve otomasyon sisteminde bunları eşleştiren bir yapı ile ERP sisteminde otomatik çekilen reçetenin içeriği herkes tarafından bilinmeden üretilmeye başladı. Biz bir projeyi aldığımızda en başında tasarım, ARGE, projelendirme, kodlama, reçete oluşturma gibi tüm adımlarına dahil oluyoruz. Yeni tasarlanan sistemlerde proje, yatırım, üretim, bakım, IT bölümlerinde herkes kendi bölümüne ve işine hâkim olsa da entegre sistemlerde herkesin diğer bölümleri de düşünmesi gerekiyor. Biz tüm yapıyı, tüm bölümleri, ihtiyaçları, yapılması gerekeni çok iyi bildiğimiz için her bölüme diğer bölümlerdeki ihtiyaçları ve nasıl olması gerektiğini de anlatarak projeyi tüm kapsamıyla yönetiyoruz.

Boya üretim prosesleri de dahil olmak üzere sektörde markanızın son dönemde gerçekleştirdiği proje örnekleri nelerdir?
Akdeniz Chemson ile dünya çapında birçok Kimya tesisi kurduk ve halen devam ediyoruz. Siemens PCS7 ve ANSI/ISA88 dünya standartlarında “Batching” yazılımları ile üst düzey sistemler kurduk. Proses Safety konusuna verdiğimiz önem ile SafetyMatrix ve Drive ProfiSafe yapısı kurarak güvenlik de en üst seviyelerde tutuldu. Şu anda MKE -Makine Kimya Endüstrisi’nde Küresel Barut Islak Faz Üretim Tesisinin revizyonuna başladık. Ex-Proof olarak üst düzey çalışma yaptığımız başarılı bir proje olacak.

Geçtiğimiz yıl Kansai Altan ile otomotiv boyaları hatlarının otomasyonları yapıldı. ATEX alanlarda başarılı ve güvenli projelendirmeler ile başarılı sistemler devreye alındı. Halen devam eden projelerimiz ile yazılımlar geliştiriliyor. TOYO Matbaa Mürekkepleri ile yapılan üretim hattında kurulan Ex-Proofsistem, otomayon sistemi ve SAP entegrasyonu ile reçete, üretim ve laboratuvar tam entegre hale getirildi. Netzsch firmasının otomasyon partneri olarak Betek Boya’da kurduğumuz sanayi boyaları tesisinde de ATEX, safety ve otomasyon yapısı başarıyla kurularak devreye alınmıştı. 2022 yılında da yurtiçi ve yurtdışında boya fabrikası ve farklı kimya tesisleri devreye alacağız.

SIEMENS “PCS7 V9”

SIMATIC BATCH (ISA-88)

Proje ve çözümler ile tesislere ne tür avantajlar sağlanmış oldu?
Manuel veya yarı otomatik olarak çalışan üretim hatları otomasyon sistemine çevrildi. Böylece daha kontrollü, güvenli ve standart üretim yapılan tesisler oluştu, kalite standardı geldi, üretim kayıpları azaldı. Otomasyon sistemlerini ERP sistemleriyle entegre ederek, reçetelerin otomatik çekilmesi, hatta yüklenmesi ve sarf değerlerinin otomatik verilmesi sağlandı. Bu sayede hatalı giriş, ürün bozulması ve operatör müdahalesi ortadan kalktı. Gerçek sarf kayıtları ile stok takibi eksiksiz oldu.Raporlama yazılımlarımız sadece üretim sarf temelli değil arıza bakım ve süreç izleme temelli olduğu için klepe ne zaman açmış, karıştırıcı ne zaman çalışmış, tartım değişimi ne olmuş gibi kontrollerde sistemlerde birçok sistemsel veya mekanik sorun tespit edildi, düzeltmeler yapıldı. Bu düzeltmeler sonucunda aynı tesislerde daha fazla üretim yapıldı, mal bozulmaları çok azaldı, kalite arttı ve izlenebilir hale geldi. Web tabanlı geliştirdiğimiz, entegrasyon, reçete, üretim verilerinin izlendiği, kontrol edildiği sistemlerin avantajı pandemi sürecinde ortaya çıktı. Bu çözümlerimizi kullanan firmalar evdeyken de üretimleri aksatmadan ilerlediler.

Projenin kapsamını prosesin hangi parametrelerini gözlemleyerek belirliyorsunuz?
Öncelikle P&ID projesini inceleyerek otomatik alınacak ve manuel atılacak hammaddelerin yapısı ile hattın akışını inceliyoruz. Daha sonra ekipman ve enstrüman listeleri ile sistemin uyumunu karşılaştırıyoruz. Oluşturulacak reçete ile nasıl bir ürün üretilecek, hangi hammaddeler ile üretilecek, üretim adımları nasıl olacak detaylandırıyoruz. Son olarak paket olarak gelen ve haberleşme yapacağımız değirmen, pres, filtre, robot, paketleme hattı gibi farklı sistemler incelenerek otomasyon yapısı ve kapsamını belirliyoruz.

Otomasyon sistemi üzerine network yapısı, server yapısı, redundant yedekli çalışma ihtiyaçları, kullanıcı grupları, kaç adet client ile kullanılacağı gibi parametreler de belirlenerek tesis genel topolijisini tamamlıyoruz.

2021 yılını geride bırakmaya hazırlanırken 2022 yılı için güncel yatırım, yapılanma ve yeni ürün yada çözüm planlarınız var mıdır? Bir araya gelmişken bu sayede bu bilgiyi de okurlarımıza aktarmış olalım.
Kimya sektöründe çok fazla tesis devreye aldık ve her yeni işte farklı çözümlerde daha iyi hizmet sunmaya çalıştık. Kimya sektöründe uzun yıllardır gördüğümüz en büyük sıkıntı, ilk başta bir tesis ve reçete kurgulanıyor buna göre senaryolar oluşturulup otomasyon yazılımları, Scada yazılımları ve ERP reçete yazılımları yazılıyor. Denemeler yapılırken reçete adımları değiştirilmek isteniyor; önce A sonra B hammaddesi değil önce B’yi alsak nasıl olur? Yada A’yı alalım 10 dakika daha karıştırıp B’yi alalım gibi deneme ihtiyaçları oluşuyor. Bunun için reçete adımları tekrar düzenleniyor, PLC yazılımı, Scada ve ERP yazılımları tekrar yazılıyor. ARGE ve laboratuvar denemeleri yapılıyor, farklı durumlarda ürün kalitesi arttırılıyor ve bunun üretimde denenmesi gerekiyor, her deneme için ayrı ayrı yazılım geliştiriliyor. Hammaddeler alınınca ısıtma yapalım kalite artsın, yada A hammaddesini almadan ön ısıtma ile ürünü ısıtalım ki reaksiyon hızlansın, üretim süreci azalsın gibi düşünce ve ARGE denemeleri için tekrar reçete adımları, PLC yazılımları, Scada ve ERP entegrasyon yazılımları yazılıyor.

Bu süreci sürekli yaşadıktan sonra sektöre özel bir çözüm sunmamız gerektiğini düşündük. Teknoknet’tekiARGE firmamız İndas Teknoloji ile Kobigel projesi verdik ve Kimya Sektörüne Kendi İçinde Algoritma Yazılabilen Özel Reçete Yazılımı yapmayı hedefledik. Geçen sene Kosgeb projemiz onaylandı ve bu ay tamamlandı. Birkaç firmada kurulumunu yaptık ve ilk baştan itibaren çok yüksek bir esneklik ve hız kazandırdı. Her üretim denemesi hiçbir yazılım gerekmeden reçete adımlarını değiştirerek kolayca yapılabilir oldu.

Geliştirdiğimiz reçete yazılımında sabit reçete değil değişken reçete adımları vardır. Her adıma karşılık da PLC’de bir blok çalışmakta ve reçeteye göre esnek hareket etmektedir. Reçetede A hammaddesi al, sonra B hammaddesi al adımları eklendi. Isıtma ihtiyacı oldu, araya satır ekle ve ısıtma adımı ekle. Karıştırma adımı ekle ve süre gir. Reçete adımına ön şart ekle sıcaklık 90°C olmadan mal alımına başlama, akım şartı ekle akım yükselirse malı kes, kilo şartı ekle adım başlamadan önce tankın boş olduğunu kontrol et gibi onlarca şart ekleyerek reçeteyi oluşturan personel kendi otomasyon adımlarını, interlock şartlarını ve senaryosunu istediği gibi değiştirebilir hale getirilmiştir.

2022’de bu yazılımı tüm sektöre sunarak herkesin rahatça reçete değişimi, denemesi, şart eklemesini sağlayan, bunları yaparken ilave yazılıma gerek duymayan, ilave servis ücreti, yazılım geliştirme bedeli oluşturmayacak esnek bir reçete yazılımı sunacağız.

Son olarak eklemek istedikleriniz var mı?
Biz İndas Otomasyon olarak sadece yazılım yazmıyoruz. Bir otomasyoncu gözüyle hammaddeleri al, karıştır, ısıt/soğut, belirli proseslerden geçir ve ürün haline getir gibi görünse de kimya sektöründe bu tam olarak böyle değil. Biz mal alım mantığını ve batching standartlarını çok iyi biliyoruz. Kimya öğreniyoruz, üretilen ürünü ve reaksiyonun oluşumunu sorguluyoruz. Operatör olarak sahada üretim yapıyoruz. Bakımcı gözüyle arıza ve bakım senaryolarını işletip en kolay ve hızlı çözümleri sunuyoruz. Laboratuvar, ARGE ve kalite bölümlerinde hangi ölçümler yapılıyor, nelere dikkat ediliyor öğrenip biz de o gözle yazılımlarımızı geliştiriyoruz. Çalıştığımız firmaların, -Sizin yaptığınız sistemler neden uzun yıllarca arıza vermeden çok iyi şekilde çalışıyor? sorusuna her zaman şu cevabı veriyoruz: “Biz işi başından sonuna sahiplenerek, bu bizim işimiz değil yaklaşımına girmeden, her noktasında her bölüm ile koordineli çalışarak, en üstten en alt kademeye kadar herkesten birşeyler öğrenerek ve öğreterek ilerliyoruz. Bu sayede de mükemmel tesisler ortaya çıkıyor.”