Online analiz teknolojisinin üretim verimliliğinin yanında tesis ve ekipman ömrüne sağladığı faydalar üzerine bir söyleşi gerçekleştirdiğimiz Proses Analitik Bölüm Müdürü Ahmet Aykut Yavuz, söyleşimiz esnasında markanın gıda sektöründeki başarılı uygulamaları ile proseslerde elde edilen avantajları anlattı.
Ahmet Bey Proses biriminizin faaliyet ve çözümleri nelerdir?
Proses Bölümümüz, daha çok prosesteki analitik ölçümlere odaklanmış bir birimimiz. Bundan yaklaşık 40 yıl kadar önce Mettler Toledo, prosesteki analitik ölçümlerini başka bir firmayı kendi bünyesine alarak bu alanda da büyüme sağlamak istedi. Son 40 yıl içerisinde özellikle satın aldığı bu markanın ürünlerine yeni ürün grupları ekleyerek kendi inovasyon bilgisiyle geliştirerek, sektörlerin ihtiyaç duydukları tüm analitik ürün grupları için çözüm sağlamış bir firma. Biz özellikle sahada ölçüm yapıyoruz. Yani online ölçüm sistemleri sağlamaktayız. Bunlara örnek vermek gerekirse; tüm endüstrilerde kullanılan pH, iletkenlik, çözünmüş oksijen, bulanıklık ölçümleri, su kalitesinin izlenmesi için toplam organik karbon yani TOC ölçüm sistemlerimiz bulunuyor.
Sadece ilaç sektörlerinin su sistemlerine hitap eden ve patenti bize ait olan henüz 2 yıllık ürünümüz ile bioburden ölçümleri yapmaktayız. Bu sayede ilaçtaki suyun içinde herhangi bir mikro organizma oluşumunun olup olmadığını tespit ediyoruz. Normalde ilaç sektöründeki firmalar su hatlarından numuneler alıp laboratuvar ortamında özel test kitleriyle 5 gün süren bir ölçüm tekniği uyguluyorlardı.
Bu offline bir ölçümdü ve bu 5 günlük test sürecinde üretim sürüyordu…
Evet, aynen öyle… Bu son 150 yıldır bu şekilde gerçekleştiriliyordu. Mettler Toledo’nun hedefi zaten, tüm offline ölçülebilen parametrelerin ölçümünün online olarak gerçekleştirilebilmesini mümkün kılmak… Bu parametre de onlardan bir tanesi. Artık 5 gün yerine, saniyeler içerisinde ölçüm gerçekleştirerek sürekli ve gerçek zamanlı bir kontrol sağlamış oluyorsunuz.
Bu çok önemli bir aşamaydı çünkü bu suyun test sonuçları için siz 5 gün beklemeniz gerekiyordu fakat bu sürede proses suyunu proseste kullanıyorsunuz, ilaçta kullanıyorsunuz, 5 gün sonra, 5 gün önce ürettiğiniz ilaçta bir problem olup olmadığını ancak anlayabiliyordunuz. Bu yüzden sahaya dağıtılan ilaçlarda bir problem olduğu anlaşıldığında firma, tüm ilaçlarını piyasadan geri çekiyor. Bu maliyetin ötesinde çok ciddi bir prestij kaybı anlamına geliyor. Bu sorunu bertaraf eden çözüm de bizim online ölçüm imkanı sağlayan bu çözümümüz oldu. Bu sadece bir örnekti. Bu yüzden; Mettler Toledo’nun inovasyonda, gelişimde ortaya çıkardığı en önemli ürünlerden bir tanesi de bu oldu diyebiliriz.
Özellikle termik santrallerde, buhar türbinin olduğu santrallerde ve kojenerasyon tesislerinde buhar çevrim ve buhar çevriminden önce suyun arıtılması işlemi çok önemli. Buradaki suyun kalitesini izlemeniz lazım. Bu tesislerin başa çıkmaya çalıştığı en büyük sorunlardan biri; korozyon. Eğer suyunuzun içindeki silika, klorür, sülfat ve benzeri maddeleri ölçümlemeden, suyunuzu arıtmadan kazana verdiğiniz zaman, bu tesis belki 6 ay belki 1 yıl sonra çalışmaz hale gelebilir. Tesisin tekrar toparlanması en az 6 ay sürüyor ve tesiste çok büyük bir bakım maliyeti ortaya çıkıyor. Bu yüzden de tesisler saflaştırdığı suyun buhar çevrim prosesinde mutlaka bazı ölçümler yapmak zorunda. Bu ölçümler de online ve sürekli olarak ölçülüyor. Bu ölçümler DCS sistemlerine aktararak görüntüleniyor ve bu sistemlerle prosese müdahalesi gerekiyorsa müdahale ediyor. Elektriksel iletkenlik çok önemli bir kriter, bunun dışında çözünmüş oksijen son derece önemli çünkü eğer ki; oksijen suda istenen miktardan fazla miktarlardaysa korozyon daha da hızlanıyor. Oksijen normal seviyedeyken bir yılda korozyon etkileri baş gösterecekken, oksijen miktarı arttığında korozyon etkileri örneğin iki ay gibi çok daha kısa sürelerde kendini gösterebiliyor.
Buhar tarafında silika ve sodyum analizi ve ölçümü son derece önemli. Çünkü bu parametrelerin seviyesi çok yüksekse yüksek sıcaklıkla beraber silika daha da artarak türbinlere yapışmaya başlıyor. Türbinlerdeki yapışma sonrası dönme, balans problemleri baş gösteriyor ve verimlilik seviyeleri düşüyor. 10 megavatlık bir güç üretirken 2-3 megavat güçlere kadar düşebiliyorsunuz. Bunlar santraller için sadece birer örnekti.
Yine termik santraller için de aynı ilaç sektöründe olduğu gibi dünyada ilk olan bir çözüm tasarladık. Bu da klor ve sülfat ölçümünü online olarak gerçekleştirebilmeyi mümkün kılıyor. Burada da bu ölçümler numunelerle alınıyor ve başka bir laboratuar markasına veriliyor. Sonuçlar 15 gün sonra alınabiliyor fakat yine istenilen tespit limitine inilemiyor. Çünkü sektör, milyarda birlik bir ölçüm mertebesi istiyor. Çünkü bu oran milyarda 2’ye çıktığında korozyonlanma başlıyor. Ama dışarıda yaptığı ölçümler 20ppm’nin altına düşmüyor. Biz klorür ve sülfatı birlikte, aynı analizörde online ölçebilen cihazımızı piyasaya sunduk.
Biz sıvı ortamlarda online ölçümler sağlıyoruz ama aynı zamanda gazda da ölçüm yapabiliyoruz. Bu da bir ortamı değil proses içindeki ölçümleri kapsıyor. Reaktör, tank, boru hattı içindeki gaz ortamında ölçümler oluyor. En çok kullanılan ölçüm, patlama ve parlama riski olduğu için oksijen ölçümüdür. Onun dışında karbonmonoksit, karbondioksit, amonyak, hidroklorür, hidrojen sülfür gibi parametreleri son teknoloji ‘TDL’ adını verdiğimiz lazerli ölçüm sistemimizle gerçekleştiriyoruz. Bu sistemin en büyük farkı hızlı tepki süresi, yüksek doğruluk ve bakım – kalibrasyona ihtiyaç duymaması diyebiliriz. Normalde sahada şu anda kullanılan paramagnetik ve zirkonyum oksitli eski teknolojiler var. Şimdiye kadar bu teknolojilerle ölçümler yapıldı, fakat sık sensör değişim ihtiyacı ve bakım maliyetlerinin yüksek olması pazar açısından bu teknolojinin büyük sorunları olarak görüldü. Mettler Toledo, bu konuda da öncülük edip lazerli ölçüm sistemini ortaya çıkararak bakım, kalibrasyon çalışmalarını minimize edip doğruluğu maksimum seviyeye taşıyarak sektöre önemli bir çözüm kazandırmış oldu.
Hizmet verdiğimiz başlıca sektörleri ise; ilaç, gıda, kimya, enerji, madencilik olarak özetleyebilirim.
Endüstri 4.0 ve nesnelerin interneti uyumlu analiz teknolojilerinin kullanıldığı günümüzde bu sektörlerden ne tür talepler alıyorsunuz, proses bağlantıları, haberleşme protokolleri gibi konularda marka olarak neler sağlıyorsunuz?
Bu sektörlerde artık ölçümün kalitesi ve doğruluğu yeterli olmuyor. Bu verilerin belirli güvenlik protokolleri çerçevesinde belirlenen yapılara taşınması isteniyor. Veri izleme sistemleri, endüstri 4.0 uyumlu teknolojiler konusunda Mettler Toledo yine online analiz grubuyla öncülük yapıyor. Sektörün beklentileri daha çok dijital haberleşme konusunda yoğunlaşıyor. Eskiden sensör, çevirici üzerinden alınan sensör verisi, endüstriyel 4.20 mA analog çıkış sinyali şeklinde alınarak taşınıyordu. Hala yoğun şekilde kullanılıyor bu yöntem. Şu anda bu analog yöntem yerine yavaş yavaş dijital haberleşme yöntemiyle tek bir hat üzerinden birkaç veriyi aynı anda taşıyabiliyorsunuz.
Örnek verecek olursak Mettler Toledo olarak çözümlerimizle Intelligent Sensor Management (ISM®) teknolojisini kullanıcılarımıza sunuyoruz. Bu teknolojimiz sayesinde örneğin sadece pH ölçüm verisini değil sensörümüzün kalan ömür süresini, sensörümün sağlık durumunu ve prosesle ölçümün birbiriyle uyumunun bilgisini de veren sinyalleri dijital protokollerle birlikte taşıyabiliyoruz. Özellikle transmitterlerine ProfiBUS, ProfiNET, ModBUS, HART gibi müşterimizin isteği neyse veya kendi otomasyon sisteminde hangi protokolü kullanıyorsa bunu sağlayabileceğimiz ürünlerimiz mevcut.
Endüstri 4.0 ekseninde az önce bahsettiğim ISM teknolojimizi daha da geliştiriyoruz. Belki artık sensörden doğrudan dijital sinyalleri alıp istenilen bulut ortamına ulaştıracak sistemler ile çalışacağız. Artık müşterilerimizin sahada olmasına gerek olmadan dünyanın herhangi bir yerinde bu paramatrelerle ilgili tüm verilere cep telefonlarından istedikleri anda erişim sağlayabilecekler. Bunla ilgili çalışmaktayız, muhtemelen 2 yıla kadar da bu çözümü de pazara sunmuş olacağız.
Gıda sektöründe online ölçüm konusunda ne tür yanlışlıklar ile karşılaşıyorsunuz? Bu konuda aldığınız çözüm talepleri neler oluyor?
Nişastadan glikoz ve fruktoz üretimi prosesini düşürsek eğer bu belirli proses adımları olan bir üretim şekli. Mısırın yıkanması, temizlenmesi, belirli bir işleme girdikten sonra kırma eleme gibi fiziksel işlemlerin yürütülmesi sonrası birtakım kimyasal işlemler başlıyor. Sıvılaştırma ve bir enzimle beraber mısırın içindeki proteinin parçalanarak şekerin ortaya çıkarılması işlemi gerçekleştiriliyor. Fakat bu işlemler çok basit işlemler değil ve bu proses sürekli akan bir proses.
Burada hattı hiçbir şekilde durduramazsınız ancak bakım zamanlarında duruş gerçekleşebilir. Prosesin bir adımında yaşanacak bir sorun sonrasında gelen tüm proses adımlarını bir şekilde etkilemekte. Prosesin ilk adımında yaptığınız bir hata eğer fark edilmezse nihai ürün aşamasına gelindiğinde geçilen tüm proses süreçlerinin çöpe atılması anlamına geliyor. Zaman kaybı, maliyet kaybı ve ürün kaybı oluşuyor. Şeker proseslerinde online analitik ölçüm son derece önemli. Özellikle pH ve iletkenlik parametrelerinin doğru ölçümü prosesin düzgün devam etmesini sağlayan bir konu. Enzimi siz proteinin parçalanabilmesi için prosese veriyorsunuz fakat burada enzimin miktarı çok önemli. Enzim miktarı ve enzim sonrası yürütülen sürecin doğruluğunu ancak pH ile gözlemleyebilirsiniz.
Önceden bu proseslerden numuneler alınıp üretim ortamından daha rahat bir ortam olan laboratuar ortamına geçerek test ve analizlerimi gerçekleştiriyordum. Basınç yok, sıcaklık değişti ve üretim şartlarının olmadığı bu ortamda ölçüm yapıyoruz. Aynı zamanda ben ölçüm yaparken proses farklı basınç ve sıcaklık şartlarıyla halen sürüyor. Üretim faaliyetlerimi bu şekilde doğru ölçümleyemem. Benim prosesim bu yöntemle yaptığım bir ölçümle kontrol ve emniyet altında değil. Bu yüzden biz, müşterilerimize halen gerçek proses şartlarında anlık izleme imkanı veren online ölçümün faydalarını anlatmaya devam ediyoruz. Prosesinizin devamlılığı ve verimliliğinizin maksimum seviyeye çıkması için online ölçümler kaçınılmaz yöntemler.
Mersin ve Adana bölgesinde faaliyet gösteren bir gıda işletmesinde bu konuda büyük sorunlar yaşanıyordu. Mısır sütü prosesi içinden akan malzemelerden dolayı son derece zorlu bir proses. Burada firmalarımız ölçüm yapmaktan hep endişe ederler. Burada online ölçüm yaptıktan sonra daha büyük sorunlar yaşayacaklarıyla ilgili endişeleri vardı. Bu yüzden de offline ölçümler yüzünden yılda 50’ye yakın duruş yaşanabiliyordu. pH verisi doğru alınmadığı için kontrol birimi ürünün çıkışına izin vermiyordu ve üretim yeni değerlerle tekrarlanıyordu. Bu yüzden de çok büyük kayıplar söz konusu oluyordu. Fakat online ölçüme başladıktan sonra duruş sayıları yılda 2’ye kadar düştü ki bu da ölçüm ve proses kaynaklı değil başka saha şartlarından kaynaklı duruşlar oldu.
Bizim sunduğumuz fayda yalnızca doğru ve anlık pH ölçümü değil, bu ölçümler sayesinde aynı zamanda tesislerimizin enerji maliyetlerini, bakım maliyetlerini düşürerek proses verimliliklerini artırmak oldu. Firmalarımız bu konuda oldukça bilinçlendiler.
Satış sonrası veya devreye alma sonrası yedek parça temini, teknik servis ve bakım faaliyetleri konusunda Mettler Toledo olarak sağladığınız avantajlar nelerdir?
Lojistik dünyada çok büyük bir problem şu anda. Çip krizi de yine o kadar büyük bir sorun. Biz bundan minimum oranda etkilenmiş bir markayız. Yaklaşık 6 ay önce üretim kapasitemizi artırarak termin sürelerimizde doğabilecek problemleri minimum seviyeye indirgiyoruz. Şu anda sistemlerimizin termin süreleri 3-4 haftalara kadar düşmüş durumda. Biz müşteri odaklı bir firma olduğumuz için büyük proje alalım, büyük iş yapalım düşüncesinden önce akış, sıcaklık, basınç ölçümlerinde çözümler sunmayı düşünmeden, yalnızca analitik ölçümünde uzmanlaşarak elde ettiğimiz bilgi birikimimizi yalnızca 2 ürün ihtiyacı olan müşterilerimize dahi kısa sürelerde ulaştırabilen bir firma olmayı tercih ediyoruz. Bizim uzmanlık sahamız burası. O yüzden bugüne kadar termin sürelerinde müşterilerimize herhangi bir sorun yaşatmadık kadar.
Bizim aynı zamanda Türkiye’de Adana, Ankara-Konya, İzmir ve İstanbul bölgeleri olmak üzere toplamda 4 ana bölgede yerleşik servis birimlerimiz bulunuyor. Müşterilerimize bakım faaliyetlerimizle ilgili hizmetlerimizi de tavsiye ediyoruz. Servis kontratları yaptığımızda oluşabilecek bir sorun için 24 saat içinde sahada müdahale için hazır durumda olmak zorundayız. Ama çok özel durumlar olur, artık proses durmuştur, biz birkaç saat içinde tesiste oluruz. Bunun planlamasını sorunsuz şekilde gerçekleştirebiliyoruz. Bunun için yeterli sayıda ekibimiz bulunuyor. Bir ürünün kalitesi ve performansı kadar ürünün çalışabilirliğini ve ölçümün devamlılığını sağlayacak bakım ve servis faaliyetleri de önemli. Birçok projeyi servis hizmetlerimizin kalitesi sayesinde aldığımızı da söyleyebilirim.
2022 yılı için hedefleriniz ve odaklanacağınız sektörler nelerdir?
2022 yılında ve takip eden 3 yıl içerisinde markamızın proses biriminde, Endüstri 4.0 ve dijitalleşme adına çok büyük atılımları olacak. Sektörler ve pazar zaten bunu bekliyor. Şu an dönüşüm çağındayız ve malumunuz, özellikle enerji maliyetlerinin minimum seviyeye çekilmesi adına çözümlerimizi bu konuda her geçen gün daha da geliştiriyoruz. Mettler Toledo bu konuda üzerine düşeni yapmakta ve tüm çözümlerini bu doğrultuda geliştirmekte.
2022 senesinden hem şahsım hem de markam adına umutluyuz. Özellikle pandemi, bizi çok korkutan bir süreçti fakat çok şükür ki sanayimiz hiç durmadı. Pandemi sonrasında sanayinin çok daha güçlü olacağı kanaatindeyiz. Yeni yılda özellikle odaklanmak istediğimiz sektör; enerji santralleri, kojenerasyon ve biyokütle tesisleri.
