banner143

banner170

banner164

banner171

banner157

banner165

Kaliteyi güvence altına alan ve verimliliği belirleyen ekipmanlar: ‘Kontrol Vanaları’

Ortalama bir proses endüstrisi tesisi belki onlarca, belki binlerce kontrol vanasına emanet edilmiştir. Bu vanalarınseçimi, montajı, testi ve bakımı bir yandan tesisin verimliliğini, diğer yandan da nihai ürünün kalitesini belirlemektedir. Bunun nedeni proses boyunca değişkenlik gösteren akış, basınç ve sıcaklık büyüklüklerinin kontrolünün ancak bu vanalarla sağlanabilmesidir.

Proses Çözümleri 05.10.2021, 17:32 Serkan KIRAÇ
75
Kaliteyi güvence altına alan ve verimliliği belirleyen ekipmanlar: ‘Kontrol Vanaları’

Yazımız şuana kadar bu denli dikkatinizi çekmemiş olabilecek bu ekipmanların prosesperformansınız için sizlere hangi koşullarda hizmet ettikleri ve bu hizmetleri esnasında hangi bakış açıları ile önem gösterilmesi gerektiğine ilişkin bilgileri içermektedir.

KONTROL VANALARI SİZİN İÇİN NELER YAPAR
Kontrol vanaları proses boyunca gerçekleştirdikleri akış yönetimi sayesinde sizin yerinize müşteri memnuniyetinizi garanti altına alır. Proses sonunda çıkan ürünün istenen kalite aralığında olmasını garanti etmesi sayesinde yeniden üretimin önüne geçerek hammadde, iş gücü ve zaman israflarının önüne geçmeyi sağlar.

Kontrol Vanalarının Performansı
Proses için hayati öneme sahip olan kontrol vanalarının görevlerini beklendiği gibi icra etmeleri için üç temel konuda doğru uygulama yapılmış olması gerekmektedir.

  1. VANA PROSESE UYGUN KRİTERLERE GÖRE SEÇİLMELİDİR
    • Günümüz şartlarında kullanılan kontrol vanalarına bakıldığında çoğu vananın operasyon dizayn koşullarına göre daha büyük seçilmiş olması ciddi bir problem teşkil etmektedir. Bu durumda uygulanan operasyon esnasında vana kapasitesinden daha az bir akış vana tarafından regüle edilmekte ve şirket kaynakları daha fazla kullanılarak optimizasyona açık olmaktadır. Bunun önüne geçmek için proses dizayn koşulları belirlendikten sonra profesyonel yardım alarak en optimum vana seçimi yapılarak şirket kaynakları doğru kullanılmış olacaktır. Delta Vana, değiştirdiği kabuk sayesinde akış yönetiminize katkı sağlayacak bu optimum çözümde size partner olup, vizyonu gereği paydaşınız olacaktır.
       
  2. VANA TEPKİ SÜRESİ DİKKATE ALINMALIDIR      
    • Tepki süresi vananın aldığı kumanda sonrası yeni pozisyonuna ne kadar sürede ulaşacağını belirleyen etkendir. Daha kısa tepki süreleri proses açısında değişen proses koşullarına hızlı adaptasyon sağlanmasını beraberinde getirir. Eğer vana aldığı sinyal karşısında, değişen koşullara zamanında cevap veremiyorsa, proses açısında ölü zaman meydana gelir ve bazı durumlarda sonuçlar geri döndürülebilir olmayıp verimin düşmesine neden olabilir.
       
  3. VANA BİR SİSTEM OLARAK DÜŞÜNÜLMELİDİR
    • Kontrol vanaları akış yönetimini gerçekleştirirken tek başlarına değil, tamamlayıcı üniteleri ile birlikte hareket etmektedirler. Tamamlayıcıları da başta pozisyoner ve aktüatörolmak üzere opsiyonluaksesuar grubu elemanlarıdır. Kontrol vanası tüm bu üniteler ile bütünlük sağlayarak fonksiyonlarını gerçekleştirmektedir. Prosesin performansını belirleyen de bu komple sistemdir. Dolayısıyla tüm sistem elemanlarına özen göstermek zorunludur.

KONTROL VANALARININ MONTAJI
Kontrol vanalarının doğru ve verimli çalışabilmeleri için doğru montajlanması gerekmektedir. Bu nedenle üretici tavsiyeleri dikkate alınmalı, el kitabında belirtilen montaj adımları izlenmelidir.

Spesifik olarak üzerinde durulacak bir vana örneği üzerinden gidilmeden genel olarak dikkat edilmesi gereken hususlar şöyledir:

  • Ürünün sevkiyat esnasında hasarlanmadığından emin olunması gerekir.    
  • Montaj öncesi vananın ve bağlantının yapılacağı proses hattının temiz olduğunun gözlenmesi gerekir.
  • Montajın yapılacağı hattın montaj öncesinde vana ile aynı eksende olduğunun tespiti vananın bir montaj elemanı olarak kullanılarak hatların eksenlenmesinde kullanılmadığına emin olunmalıdır.

KONTROL VANALARININ BAKIMI
Kontrol vanaları doğru ve düzenli bakım planlarıyla yıllarca işletmelerinize hizmet edebilmek için dizayn edilmiş, prosesin en önemli sayılabilecek komponentleridir. Öngörülebileceği üzere, işletmenizin plansız bir şekilde bir vana nedeniyle duruşunun maliyeti bu vananın düzenli şekilde hemde operasyondan alınmadan bakımının yapılabileceğiniopsiyonu da düşünülürse ve ileride karşılaşabileceğiniz problemleri önceden tespit olanağını sunmaktadır. Vana üreticileri “Diagnostic” adı verilen programlar geliştirmektedirler. Bu daha çok aktüel bakımdan ziyade kestirimci bakım faaliyeti olmakta, ama zamansız duruşların işletmelere yaşatacağı zararın önüne geçmektedir. Bir diagnostic programı sayesinde Resim.1 deki vana üzerinde gösterilen noktaların herbirinde oluşabilecek arızatespit edilebilmektedir.

Öte yandan bakım periyodlarında, sorun kaynağı bilindiği için yapılan bakımların kalitesi artırılarak, işletmenin bakım için ayırdığı sürelerin daha verimli kullanılması sağlanabilmektedir.

KONTROL VANALARININ ONARIMLARI

Kontrol vanalarının onarıma ihtiyaç duyduğu durumlar üç ana grupta toplanabilir.

  1. İç kaçaklar (InternalLeakage)
    1. Eğer bir kontrol vanasında iç kaçak ihtimali üzerinde duruluyorsa, ilk yapılması gereken aksiyon Maximum Müsaade Edilebilir Kaçak (MAL-Maximum AllowableLeakage) miktarının belirlenmesidir. İlgili standart ANSI/FCI Standart 70-2’dir. Fakat unutulmamalıdır ki tüm kontrol vanaları sızdırmaz (Bubble-Tight) olarak imal edilmemiş olabilir. Bu nedenle üreticinin üretim esnasında aldığı referans noktası önem arz eder.
       

Kaçak miktarı, MAL değerinden büyük ise, ihtimaller olarak vana iç yapısındaki bileşenlerin görevlerini ihtiva edemedikleri düşünülerek bu yönde aksiyonlar alınmalıdır.
 

  1. Dış kaçaklar (ExternalLeakage)
    1. Kontrol vanaları için en büyük olarak nitelendirilebilecek sorunların başında gelir. İşletme kaçak emisyonu (fugitiveemission) çevresel etmenler göz önüne alındığında yaklaşık %50 ila %60 oranında, kontrol vanalarında oluşan bu dış kaçaklardan meydana gelir.
       

Dış kaçak kaynağı olarak uygun şekilde yapılmayan bakımlar ve/veya vana seçimi esnasında göz ardı edilmiş materyal seçim kriterleridir.
 

  1. Yapışkanlık (Stickiness)
    1. Kontrol vanalarında görülen diğer bir genel problem olarak yapışkanlık adı verilen, kontrol vanalarının kaçaklarını önlemek amacıyla kontrol vanası salmastra grubuna uygulanan yüksek tork neticesinde oluşan durumdur.

Eğer salmastra grubu çok gevşek olursa vana kaçırmaya, çok sıkı olursa vana çalışmamaya başlayacaktır ve süreç şu şekilde ilerler vana salmastra grubundan kaçırmaya başladığında sıkılmaya başlanır, zamanla bu işlem tekrarlanırsa artık salmastra grubu görevini yapamayacak konuma gelir ve kaçaklar oluşur. Neden olarak uygun olarak seçilmeyen vanaların proseslerde kullanılmasıdır.

Tüm bu sorunlar göz önüne alındığında sonuç prosesin tüm detayları göz önüne alınarak seçilecek vanalar işletmelerinize yıllarca sorunsuz şekilde hizmet edeceklerdir.

KONTROL VANALARI TESTLERİ

  1. Hidrostatik / Kabuk Testleri
    1. Kontrol vanalarının hidrostatik testleri ANSI/ISA-75.19.01-2013 standardında belirtilen kriterlere uygun tertibatlar vasıtasıyla yapılır.
  2. Kapsamlı proses bütünlük kontrolleri
    1. Proses esnasında değişkenlerin tekrar gözden geçirilerek gözardı edilmiş veya kapasite artışı nedeniyle değişen parametrelere göre servisteki kontrol vanalarının uygunluğunun kontrolleri yapılması gerekir. Genel olarak kapasite artışları söz konusu olduğunda tüm proses haritası üzerindeki kontrol vanalarının işlevselliği değerlendirilmelidir.
  3. Salmastra değişimi
    1. İç kaçak ve yapışma sorunlarının sonuçları olarak kontrol vanalarında salmastra değişimi yapılması gerekir.
  4. Aktüatör ayarlamaları ve pozisyoner kalibrasyonu
    1. Vanaların diğer bileşenleri olan aktüatör ve pozisyonerden kaynaklanan sorunlarda kontrol vanalarının işlevselliğini etkileyen diğer faktörlerdir.

Aktüatörlerde yapılacak ayarlamaları hepsinin OEM dokümanları uyarınca yapılmış olması önemlidir.

Pozisyoner kaynaklı sorunların büyük çoğunluğu kalibrasyon kaynaklı olup, belirli periyodlarda pozisyonerlerin kalibrasyonları tekrar yapılması kontrol vanalarının doğru konfigürasyonlarla çalıştığını garanti altına alan diğer bir etmendir. Pozisyonerlerle ilgili verilmesi gereken bir diğer bilgi ise, prosesin devam ettiği süreçte pozisyonerlerin online olarak gözlenebildiği yazılımlar sayesinde vanadan çalışmasıyla ilgili alınacak tüm bilgiler yönlendirmek adına hayati önem taşır. Bu programlar sayesinde pozisyoner tercih edilen periyodlarda uzaktan kalibre edebilir ve tüm anlık koşul değişiklikleri görülebilir.

Son söz: Proses istikrarının devamlılığı için kontrol vanaları en önemli bileşendir.

Yorumlar (0)
Yorum yapabilmek için lütfen üye girişi yapınız!
banner140
banner158
Günün Anketi Tümü
Sektörel dergiler okunuyor mu?
Sektörel dergiler okunuyor mu?
banner159
Puan Durumu
Takımlar O P
Takımlar O P
Takımlar O P
Takımlar O P
banner161

Gelişmelerden Haberdar Olun

@