banner143

banner170

banner164

banner171

banner26

banner165

Çimento üretiminde alternatif yakıtlar emniyet riski yaratabiliyor

Enerji yoğun çimento sektöründe, birçok malzemenin karışımından oluşan alternatif yakıtların kullanımının gün geçtikçe arttığını ifade eden IEP Technologies Türkiye Genel Müdürü Emre Ergün, tesislere kabul edilmeden önce karışım oranlarındaki belirsizlik sebebiyle patlama ve alevlenme hassasiyeti gibi tehlikeli özellikleriyle bu yakıtların birçok riski beraberinde getirdiğini vurguluyor.

Röportajlar 03.11.2020, 14:03 Serkan KIRAÇ
2404
Çimento üretiminde alternatif yakıtlar emniyet riski yaratabiliyor

Çimento sektöründeki patlama ve yangın risklerinin minimum seviyeye indirilmesi için en güncel emniyet çözümlerinin detaylarını IEP Technologies Türkiye Genel Müdürü Emre Ergün ile gerçekleştirdiğimiz söyleşide konuştuk. Ergün, sektöre özel marka çözümleri için “Çimento sektöründe birçok uygulamada hem kıvılcım algılama ve söndürme hem de patlama korunma beraber gerektiğinden, her iki sistemi bir arada sunabilen ve bu sistemlerin bakımlarını da kendi saha ekibi ile Türkiye de yapabilen tek sistem üreticisi şirket olmanın gurunu yaşıyoruz” açıklamasında bulunuyor.

Çimento proseslerinde çalışmanın zorlukları nelerdir, sahalarda ne tür proses etkenlerinden bahsediyoruz?
Çimento üretimi enerji yoğun bir sektördür. Sektörde kömür, linyit, petrokok gibi konvansiyonel yakıtlar ve giderek artan şekilde alternatif atıklardan-üretilmiş yakıtlar (ATY, TDF) kullanılmaktadır. Alternatif yakıtlar genellikle farklı birçok malzemenin karışımından oluştuğu için, alevlenme, parlayabilme özellikleri birçok zamanlarda tesislere kabul edilmeden önce çok iyi bilinmemektedir. Yakıtların patlama şiddeti ve alevlenme hassasiyeti gibi tehlikeli özellikleri hakkında olan bu belirsizlik, beraberinde birçok riski getirmektedir. Bu tarz yakıtlar, üretim hatlarında yangın ve patlama risklerini yaratabilmektedir. Özellikle atıktan yakıt üreten tesislerde bulunan shredder sistemlerinde, depolamlarının yapıldığı silo/bunkerlerde ve bağlantılı jet filtre sistemlerinde patlamalar, flaş yangınları ve ATY nin transferinde kullanılan konveyör hatlarında yangınlar ve döküş şutlarında patlamalar/flaş yangınları karşımıza çıkmaktadır.

Bu proseslerde öncelik verdiğiniz konular nelerdir? IEP bu konuda ne tür avantajlar sunuyor?
Alternatif yakıt işleyen, transfer eden proseslerde patlayıcı ortamlar oluştuğu için ATEX onaylı sistemler önem kazanmaktadır. Sağlanan sistemlerin yüksek güvenilirlikte olması için hem ürünün hemde sistem tasarımının belli standartlara uygun olması gereklidir. Örneğin ATY proseslerinde içten yanma ve sıcak parçacıklar çok sık karşımıza çıkan alev kaynaklarıdır. Bu tarz alev kaynakları, taşınan malzemenin içinde gizlenmiş olarak bulunur ve geleneksel kıvılcım algılama detektörleri bunları algılamazlar. Bu tarz risklerin bulunduğu proseslerde, VIS-NIR-IR spektrumlarının tamamını algılayabilen detektörlerin kullanımlası daha uygundur. IEP Technologies ATEXON V300Ex detektörleri patentli tasarımı ile geniş algılama spektrumuna ve açısına sahip ATEX onaylı bir üründür ve bu olası alev kaynaklarını, tabakların içinden bile algılayabilmektedir. Sistemler CEA4044 standardına uygun sekilde onaylı tedarik edilmektedir.

Kıvılcım algılama detektörleri ile alakalı çok önemli bir konuda, malzeme çarpmalarına karşı tamamen korumalı olmaları gereklidir. Kullanılan detektörün, prosesin içine girmeden, yani malzeme çarpmalarına maruz kalmadan algılama yapması çok önemlidir. Aksi takdirde, bu tarz malzeme çarpmaları ile kısa zamanda detektör zarar görecektir ve de olası çarpma etikileri ile istenmeyen/hatalı aktivasyonlar oluşacaktır. IEP Technologies ATEXON ürünleri bu tarz ağır-endüstriyel durumlarda çalışacak şekilde tasarlanmış ve onayları alınmış, ürünlerdir.

Patlama korunma sistemleri ise, özellikle ATY hazırlama proseslerinde kullanılırlar ve özellikle shredderlarda ve besleme/çıkış şutlarında olası bir patlamanın etkilerini ve yayılmasını azaltacak şekilde tasarlanırlar. IEP Technologies, 60 yılı aşkın süredir patlama korunma sistemleri üreten bir şirket olduğu için, konu üzerine tecrübesi en fazla olan şirketlerdendir. Patlama korunma sistemlerinde, sadece ürünlerin ATEX onayları değil, aynı zamanda kurulan sistemlerin ATEX onaylı olması gereklidir. IEP Technologies tarafından kurulan sistemler (kullanılan software modellemeleri dahil) ATEX onaylı ve SIL2 seviyesinde sağlanan çözümlerdir. Çimento sektöründe hem kömür proseslerinde patlama kapakları, izolasyon sistemleri, hem de Çimento ATY prosesleri için aktif patlama söndürme, ve izolasyon sistemlerini bir arada sunmaktayız.

Birçok uygulamada hem kıvılcım algılama ve söndürme hem de patlama korunma beraber gerektiğinden, her iki sistemi bir arada sunabilen ve bu sistemlerin bakımlarını da kendi saha ekibi ile Türkiye de yapabilen tek sistem üreticisi şirket olmanın gurunu yaşıyoruz.

Çimento sektöründeki hangi alanlarda çözüm ve ürünlerinizle yer alıyorsunuz? Bu proseslere özel ürün gruplarınızı kısaca tanıyabilir miyiz?
Bir önceki soruda aslında bu konulara değinmiştim. Ancak özetlemem gerekir ise, IEP Technologies olarak, Çimento Sektöründe, Kömür prosesleri hem de ATY prosesleri için patlama kapakları, patlama sönümleme sistemleri, aktif ve pasif olarak patlama yayılmasını engelleyen izolasyon sistemleri ve de shredder ve taşıma hatları içinde kıvılcım, içten yanma, alev tarzı durumları çok erken algılayıp sönümleyen sistemler üreten bir şirketiz. Türkiye ofisimizde bu sistemlerin sistem mühendisliği ve satış sonrası sistem bakımlarını kendi ekibimiz ile yapabilmekteyiz. Amacımız müşterilerimizin patlama korunma ve engelleme ihityaçlarının tamamını tek noktadan sunabilmektir ve bu sistemlerin hayatı boyunca gerekli bakımları tek noktadan yerel olarak sağlayabilmektir.

Örnek projelerinizi tanıyabilir miyiz? Proje ve çözümler ile tesislere ne tür avantajlar sağlanmış oldu?
Kapsamlı bir projemizi örnek vermek isterim. Çimento sektöründeki bir müşterimiz yeni bir ATY tesisi yatırım kararı aldı. Burada ihtiyaçları olan ATY/TDF tarzı yakıtları kendi bünyelerinde işleyip, oradan fabrikalarına yakıt olarak tedarik edecek bir sistem kurmaktı. Müşterimiz ilk olarak IEP Technologies den sistem içinde olası alev kaynaklarını (içten yanma, kıvılcım, flaş yangını) tarzı durumları erken algılayıp sönümleyecek CEA4044 standarında uygun ve ATEX onaylı bir kıvılcım algılama sistemi talep etti. Daha sonra yaptığımız görüşmelerde ve müşterimizin yaptığı ek risk analizleri sonrasında, bu sisteme ek olarak shredder hatlarında patlama korunma çözümleri tedarik etmemiz de talep edildi. IEP Technologies, proses incelemeri sonrasında, hem kıvılcım algılama ve söndürme sistemi, hem de patlama söndürme ve izolasyon sistemlerini kapsayan sistem tasarladıktan sonra sistemleri tedarik etti ve kurulum sırasında süpervizörlük hizmetini verdi. Burada her iki sistemin birbirlerinin yerine geçmediği ve birbirlerini tamamlayıcı özellikte olduğu müşteri tarafından risk analizi sonucu belirlendi ve tek bir üreticiden bu sistemlerin bir arada tedariği tercih edildi. Sistemlerin kontrolleri ve testleri, IEP Technologies saha ekibi tarafından yapıldıktan sonra sistemler müşteriye devredildi.

Daha önce müşterimizin ATY tesisi patlaması tecrübesi olduğu için, riskler konusunda bilinçli yaklaşarak bu risklerin azaltılması yolunu seçtiler. Sistem tercihlerini yaparken dikkat ettikleri önemli unsurlar, 1) kıvılcım algılama sistemlerinin içten yanmaları ve tabakalar içinde gizli alev kaynaklarını da algılama yapabilecek nitelikte olması ve kör noktaları minimize edebilecek özellikte olması, 2) Sistemin kendine entegre su kaçağı algılama, bakım vanası pozizyon algılama, donma algılama ve yangın su hattı basınç algılama özelleklerine sahip olması, 3) Tedariği sağlanan detektörlerin prosesin içine girmeden, yüzey üzerinden algılama yapabilmesi ve çarpmalara karşı korunaklı standart tasarımda olması, 4) Kurulacak patlama korunma sisteminin yüksek güvenilirlikte SIL2 seviyesinde olması ve yanlış algılamaları minimize edecek özellikte olması, 5) Özellikle patlama söndürme sisteminin olası devreye girmesi sonrasında, sistem tedarikçisinin 16 saat içinde müdehale edebilecek saha ekibi ve altyapıya sahip olması 6) aktif söndürme sisteminin parçası olan 60 bar basınçtaki EHRD söndürme tüplerinin üretici tarafından acil durum stoklarının Türkiye içindeki depolarında heran bulundurulması ve aynı zamanda bu tarz tüpleri Türkiye içinde dolum ve testlerini yapabilecek alt yapıya sahip olması 7) Üretici firmanın kendi saha ekibi tarafından hem kıvılcım hem de patlama korunma sistemlerinin, üretici garantisi içinde periyodik bakım ve acil durum müdehalelerinin yapılabilmesi olarak sıralayabiliriz. Bu şartları tek noktadan sağlayabilen tek tedarikçi IEP Technologies olduğu için bu projede IEP Technologies ile çalışma kararı alındı.

Çimento sektöründe son dönemde hangi alanlarda patlama koruması veya safety konusunda yatırımlar önem kazanıyor?
Daha önce bahsettiğim gibi Çimento sektöründe son zamanlarda, özellikle enerji maaliyetlerini azaltması açısından, alternatif yakıt kullanım yatırımları giderek artmaktadır.  Kimi işletme olan çimento tesislerine ATY transfer sistemleri kurarken, kimisi de kendi başına ATY yakıtları üretebilecek özel sistemler kurmaktadır. Bu konularda, IEP Technologies hem Türkiye hem de Dünya da tecrübesi olduğundan, müşterilerimize bu sistemlerin en güvenli ve en ekonomik çözümler sağlanmasında yardımcı olmaktadır.

Takibini yaptığınız, gündeminize aldığınız çimento tesisi projeleri nelerdir?
Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliğine göre, ülkemizde bulunan 55 çimento fabrikanın yaklaşık 35’i atıkları alternatif yakıt olarak kullanma lisansına sahiptir. Buna karşın, 2008 yılında ülkemizde 88 bin ton olan alternatif yakıt kullanımı, 2018 yılında 1 milyon tona ulaşmıştır. 2021 yılında bunun daha da artacağı tahmin edilmektedir. Bu rakam yaklaşık %7 termal ikame oranına karşılık gelmektedir. Buna karşı Avrupa Birliği ülkelerindeki çimento fabrikalarında ise ısıl gücün yaklaşık %44’ü (bazı tesislerde %100’e yakın) atıklardan karşılanmaktadır.  Dolayısıyla Türkiye Çimento fabrikalarında alternatif yakıtların kullanımının daha da artacağı öngörülmektedir.

Alternatif yakıtların çimento fabrikalarında kullanılabilmesi için, aşağıdaki yatırım kalemleri oluşmaktadır:

• İlave besleme, depolama, sevkiyat yatırımları

• İlave üretim maliyetleri (üretim kayıpları, özgül ısı ihtiyacı artışı, ilave bakım maliyetleri, ilave personel, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri, ilave laboratuvar ve ölçümler)

• Teknik riskleri kontrol altına almak için yapılan yatırımlar (yangın, patlama)

Yukarıdaki genel durum ile paralel olarak, Türkiye de bulunan birçok çimento tesisi için farklı projelerimiz bulunmaktadır. Bunların bir kısmı yeni kurulan ATY tesisleri için patlama/yanma engelleme ve patlama korunma sistemleri tedariki, bir kısmı da önceden kurulmuş ATY tesisleri (transfer veya işleme) için ek güvenlik sistemlerinin sağlanmasıdır. Maalesef birçok alternatif yakıt tesisi ilk yatırımlar sırasında alınması gereken risk azaltıcı güvenlik önlemlerini yeterince almadığı için, bir süre sonra yangın ve patlamalar yaşanması sonrası bu tarz ek yatırım kararları alabilmekte. Dolayısıyla bizler her durumda elimizden geldiğince hem patlama/yangın engelleme hem de patlama korunma sistemleri konusunda sektöre destek vermekteyiz.

Çimento sektöründe önümüzdeki dönemde odaklanmayı planladığınız alanlar nelerdir?
Önümüzdeki dönemde, özellikle yeterli güvenlik önlemi almamış tesisler için güncelleme çalışmaları yapmayı planlıyoruz. Özellikle İSG 6331 nolu yönetmelik kapsamında, teisiselerin, risk analizleri sonucunda alev kaynakları kontrolü, patlama etkilerini ve yayılmasını engelleyecek risk azaltıcı önlemler alınmasını gerektirmektedir. Hem yönetmeliklere uyum, hemde sürdürülebilir üretim sağlanabilmesi için güvenlik konusunda iyileştirmeler gerekecektir.  

Bizler risk azaltıcı sistem tedarikçisiyiz ve bizim sağlayacağımız sistemler, müşterilerimiz tarfından doğru risk analizleri sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir. IEP Technologies olarak 60 yıllık sektörel ve global tecrübemizle müşterilerimizin konu üzerine bilgılerini arttıracak ve analizlerinde onlara destek sağlayacak somut verileri sektörel eğitimler ile sağlamaktayız. Özellikle alternatif yakıt üretimi ve kullanımı kendi içinde çok fazla riskleri barındırmaktadır ve doğru korunma stratejileri için doğru bilgilere sahip olunması gereklidir.

Dolayısıyla Kasım ayı içinde Çimento sektörünü çok ilgilendiren alternatif yakıtların üretilmesi ve transferi sırasında oluşan yanma ve patlama riskleri ve korunma metotları üzerine Web üzerinden bir eğitim vereceğiz. Bunun tarih ve zaman bilgilendirmesini Kasım ayının ilk haftası içinde yapacağız. Dijiport Medya aracılığı ile söz konusu etkinliğin duyurusunu gerçekleştireceğiz.

Son olarak eklemek istedikleriniz var mı?
ATY tarzı alternatif yakıtların kullanımı Çimento sektörü tarafından Türkiyede giderek artmakta ve dolayısıyla bu yakıtların üretilmesi, transferi ve kullanımı sırasında birçok yangın ve patlama oluştuğu bilinmektedir. Özellikle ilk defa ATY yatırımları yapıldığı zaman, olası risklerin yeterince bilinmeden bu tarz yatırımlar yapmakta ve daha sonra üretim sırasında ciddi riskler oluşmaktadır. Bu tarz patlama ve yangınlar, hem çalışanların güvenliğini, motvasyonunu hem de üretimin sürekliliğini olumsuz etkileyebilmektedir. Daha tasarım aşamasında riskler hakkında doğru bilgilenmek ve yatırım yapılacak proses üzerinde bu riskleri yeterli şekilde azaltacak önlemleri alabilmek işletmeler açısından çok daha yerinde ve ekonomik olacaktır. IEP Technologies olarak, risk azaltıcı önlemler konusunda bilgi birikimimizi çimento sektörü ile düzenli olarak yaptığımız ziyaretler ve eğitimler ile paylaşmaktayız ve bu konuda çalışmaya devam edeceğiz.

Yorumlar (0)
Yorum yapabilmek için lütfen üye girişi yapınız!
banner140
banner158
Günün Anketi Tümü
Sektörel dergiler okunuyor mu?
Sektörel dergiler okunuyor mu?
banner159
Puan Durumu
Takımlar O P
Takımlar O P
Takımlar O P
Takımlar O P
banner161

Gelişmelerden Haberdar Olun

@