Kömür ocaklarında oluşabilecek gaz tehlikeleri

Kömür Ocaklarında Metan Gazı Nerelerde Görülebilir?
Metan gazı; kömürün oluşumundan itibaren, kömür yataklarında, kömür yatağının çevresinde bulunan kayaçlarda veya kömürün içinde sıkışmış olarak bulunur. Kömür ocakları açılınca gaz yayılmaya başlar.

Metan Nasıl Bir Gazdır? Metan Gazı Birikmesi Sonucunda Hangi Olaylar Medyana Gelebilir?
Metan gazı son derece yanıcı patlayıcı bir gaz olup, havadaki oranı % 4 –% 15 olduğu durumlarda patlama gerçekleşebilir. En güçlü patlama havadaki metan gazı oranının %9,5 olduğu durumlarda meydana gelmektedir. Metanın yanma sıcaklığı, ısı kaynağına bağlı olarak 650-750 °C arasında değişmektedir ve patlama durumunda çevredeki sıcaklık 1800-2500 °C`ye çıkmaktadır. Patlamadan sonra ortamın basıncı 9 kat artış göstermektedir. 1 kilogram metan gazı yanması neticesinde, 13300 Kcal ısı açığa çıkmaktadır ki bu oran 1 kilogram barutta 580 Kcal'dir.¹

Grizu Patlaması Nedir?
Madencilikte, metan ile havanın belirli oranda karışımı grizu olarak adlandırılır. %4 - %15 arası metan ile havanın birleşmesinden oluşan karışım, 650 °C de 2 fazlı bir yanma gerçekleştirir. Bu karışım önce ani şekilde genleşir, daha sonra patlama merkezine doğru çok büyük bir kuvvetle gazı sıkıştırır. Büyük tahrip gücüne ve yıkım etkisine sahiptir. Grizu, yeraltı kömür işletmeleri için en büyük riski oluşturan etmenlerin başında gelir. Grizu patlamaları sebebiyle pek çok can ve mal kaybı meydana gelmiştir. Madenlerde metan gazı dedektörleri bulunmalı ve metan gazı seviyesi belirli bir değerin altında tutulmaya çalışılmalıdır. ¹

Metan gazının yanı sıra oksijen gazının konsantrasyonu da büyük önem taşır. Oksijen konsantrasyonunun belirli seviyeden üstü yangınlara, oksijen azlığı ise boğulmalara sebep olabilir.

Madencilik Sektöründe Karbonmonoksit Gazının (CO) Tehlikesi Nedir?
Maden yangını ve patlamaları sonrasındaki kurtarma operasyonları esnasında, CO gazı konsantrasyonuna dikkat edilmelidir. CO gazı; tatsız, renksiz, kokusuz olması ve tahriş etme özelliğinin olmaması nedeni ile fark edilmediği için "sessiz katil" olarak bilinmektedir. Karbonmonoksit gazı, toksiktir ve yüksek konsantrasyonları yanıcı patlayıcı özelliktedir. Gerekli tedbirler mutlaka alınmalıdır. Her ne kadar yangın ve patlamalar madenlerde sık görülmese de çok miktarda CO gazı açığa çıkabilmektedir. Bunun sonucunda, yangın ve patlamanın yarattığı can kaybından daha fazlasına sebep olabilir.

Kömür Ocaklarında Gaz Sızıntılarının Neden Olacağı Tehlikelerden Korunmak İçin Hangi Önlemler Alınmalıdır?
Kömür ocaklarında çalışma yapılırken, gaz sızıntısının sebep olacağı tehlikelerden korunmak için yeterli havalandırmanın sağlanması, sabit ve portatif gaz dedektörleri ile gerekiyorsa çift korumalı ilerlenmesi, oksijen seviyesi düşüklüğünde silindirli solunum seti veya gaz sızıntısında kaçışı sağlayabilmek için yarım yüz kaçış maskesi gibi kişisel koruyucu donanım ekipmanlarının kullanılması gerekmektedir. Sistemlere bağlı exproof ikaz lambaları veya siren & flaşörler gibi uyarı ekipmanlarının kullanılması önlemlerden bazıları olarak sıralanabilir. Kullanılan ekipmanlar ile güvenli şekilde ilerlenebilmesi için periyodik bakım ve kalibrasyonlarının yapılması büyük önem taşımaktadır.

• Honeywell Portatif Gaz Dedektörleri

• Honeywell Sabit Gaz Dedektörleri

• E2S Uyarı Ekipmanları

• DPI Sekur İş Güvenliği Ekipmanları

Set Teknik Emniyet ve Çevre Teknolojileri A.Ş. olarak; Gaz Algılama Sistemleri, Proses Gaz Analiz Sistemleri, Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri, Endüstriyel İş Güvenliği Ekipmanları ve Yanma Teknolojileri konularında, 2004 yılından bu yana her geçen gün geliştirerek bugüne taşıdığımız satış ve teknik destek tecrübemiz ve tamamı Türkiye ve Avrupa normlarına uyumlu ürünlerimiz ile mühendislik çözümleri sunmaktayız.

^Kaynaklar:

^{1 https://tr.wikipedia.org/wiki/Grizu}